Lesotho, the mountain-hidden gem

Het bordje ‘Manantsapas borderpost’ wijst naar een hobbelig, steil oplopend zandpad. Een kwartiertje later komt de 4x4 die gids Simphiwe bestuurt schuddend en bonkend tot stilstand bij een klein gebouw op een met scheermesdraad omheind terein, waar de paspoorten worden gestempeld ter bewijs dat we het land verlaten. Aan de andere kant van de grens gaat het zandpad verder. Omlaag van de pas, de ‘wildernis’ van Lesotho in, volgens Simphiwe één van de meest afgelegen gebieden. Na weer een dik kwartier hobbelen bereiken we de officiële grensovergang van Lesotho: twee witte paaltjes naast de weg en de resten van een slagboom. De grenspost bestaat uit twee caravans langs de weg, waar net plakletters ‘customs’ op staat. Maar de post is niet bemand, dus helaas geen Lesotho-stempel in de paspoorten.

Afgelopen weekend maar even alle ellende in Joburg ontvlucht. De stad verruild voor natuur, ‘muggers’ in Hillbrow voor vriendelijk backpackpersoneel en kantoorwerk voor buitenleven.
Vrijdagmiddag in de auto gestapt met vier Amerikanen, waarvan er twee stage lopen bij de Star. In 2,5 uur naar de Drakensbergen gereden. De volgende ochtend vroeg op weg voor een dagtour naar het land met het hoogst gelegen laagste punt ter wereld, op 1400 meter.

De Basotho, de huidige bevolking van Lesotho, vluchtte begin 19e eeuw voor de terreur van Zulu-koning Shaka vanuit Zuid-Afrika naar de hoger gelegen valleien van het huidige bergstaatje, die tot dan nauwelijks bewoond werden (en ook geen apart land waren). Ze ontdekten vruchtbare vlakten, die bebouwd en begraasd konden worden. In 200 jaar is er weinig aan hun leefstijl veranderd: nog steeds wonen ze in de kleine lemen hutjes die hun voorouders bouwden, nog steeds zijn de belangrijkste vervoermiddelen ezels en paarden, en nog steeds leeft 90 procent van de landbouw en veeteelt.

Als we uit de auto stappen overweldigt de stilte. Slechts het ruisen van de wind door het geel en bruine herfstgras is hoorbaar. De najaarszon kleurt alles met een warm oranje gloed als we omhooglopen naar een ondiepe grot met 1000 jaar oude Bushmen rotsschilderingen, een groepje herdersjongens in ons kielzog. Even droom ik weg als ik over de vallei uitkijk, en onder me de koeien over de helling zie zwerven. In de verte een stofwolk van een groepje galloperende herders, de geur van houtvuur die mijn neus vult. Met de totale afwezigheid van iets moderns, afgezien van de auto waarmee we gekomen zijn en de mobiele telefoons in onze rugzak, waan ik me twee eeuwen terug...

Die waan wordt ruw doorbroken als we de rotsschilderingen bereiken: vewoest door moderne grafitty en aardvershuivingen is er helaas weinig meer van over.

De klederdracht van de Basuthojongens die met ons meelopen, en gretig poseren voor de camera -rubber laarzen met dikke wollen sokken en een paardendeken omgeslagen- is minder een resultaat van het koele bergklimaat dan je zou verwachten: het is een overblijfsel uit de tijd dat de engelsen, die het landje eind 19e eeuw een tijdje annexeerden, hun hielen lichtten: Uit filantropisch oogpunt lieten ze 1000en dekens en paren laarzen achter. De huidige Basutho geloven nu dat het hun ‘traditionele’ kleding is, die ze ook hartje zomer dragen.

Met een werkeloosheid van 45% en een gemiddelde leeftijd van 20 (want ook een HIV-besmettingsgraad van 29%), kun je met recht zeggen dat ze ’t niet makkelijk hebben, daar in Lesotho. (bron: http://www.cia.gov/cia/publications/factbook/geos/lt.html)

Het is ook één van de armste landen ter wereld, gemeten naar BNP. Maar de meeste interne handel gaat nog via de oude gebruiken van ruilhandel: de herders komen naar het dal voor eten, drinken en kleren, in ruil laten ze zo nu en dan een huid of een heel dier achter.

Voor die herders is een mooi systeem in gebruik: als een huishouden eten of zelfgebrouwen bier overheeft, hijsen ze een groene of gele vlag. De herders op de hoger gelegen velden kunnen dan van ver zien dat er wat te krijgen is... Wij hebben ook bij zo’n vlag een pitstop gemaakt om huisgebrouwen ananasbier (wat eruit zag als wittig afwaswater, maar verassend verfrissend smaakte) en maispap met gekookte groente (soort zoute spinazie) te proeven.

Verder een klein schooltje bezocht – in de twee nederzettingen waar we doorheen reden geen winkel of kroeg te bekennen, maar wél vijf (basis-)scholen. Ik denk dat iedereen die géén boer of herder is, lesgeeft. Een deel van de 250 rand die we betaalden voor de tour wordt rechtstreeks door de lodge aan deze school geschonken. Want van de 68 rand per jaar (!) die ze incasseren voor elke leerling moeten ze het niet hebben...En dan te bedenken dat die 68 rand voor veel ouders niet is op te brengen. Veel jongens beginnen ook pas rond hun 13e met de lagere school, omdat ze tot die tijd de koeien moeten hoeden. Als hun kleine broertjes of neefjes oud genoeg zijn om die taak over te nemen, kunnen ze naar school. Analfabetisme is dan ook hoger onder mannen dan onder vrouwen.

Als we verder rijden is het stil in de jeep. Iedereen lijkt onder de indruk van de adembenemende uitzichten over onbedorven valleien en authentieke dorpjes, met altijd de bergen dichtbij, die je het gevoel geven in een verborgen en vergeten bergland te zijn beland.

Wat veel indruk maakte is het bezoek aan een traditionele medicijnvrouw, een zogenaamde ‘sangoma’. Een jaar of 30 geleden kreeg ze in een droom bezoek van haar voorouders die haar opzadelden met de zware levenstaak anderen te genezen. Door het drinken van het bloed van een stervende geit en kip, kreeg ze de krachten van deze dieren, en een jarenlange training bij een andere sangoma gaf haar de kennis van kruiden. Ze ontvangt ons in haar ‘rundoval’, zoals de ronde Basutho-hutjes heten, en via tolk Simphiwe vertelt ze over haar leven, werk en krachten.

Na het onvergetelijke en veel te korte bezoek aan dit bijzondere land, beklimmen we de volgende dag de bergen in de omgeving, om hoog boven de wolken, op zo’n 3100 meter, de op één na hoogste waterval ter wereld te zien: bijna een kilometer stort de Tugela rivier (wat hier nog maar een smal beekje is) zich de diepte in. Helaas konden we door de wolken alleen de eerste 30 meter zien....

Maar, ik ga binnenkort terug: Ik heb mezelf binnengepraat bij een adventure company, die me eind juni (gratis) meeneemt op een vijfdaagse trek door hetzelfde deel van de drakensbergen (’t is gratis, dus kan niet té veel eisen stellen). Ga d’r een stukkie over schrijven voor waarschijnlijk Outdoor Magazine, en misschien de Star.

Op weg naar beneden had de gids nog een leuke verassing: een 20 meter lange chainladder over de rand van de klif...

Daarna was het snel terug naar Joburg, terug naar de stad-mentaliteit, back to reality, want de volgende ochtend werd iedereen om 7 uur fris en fruitig op de redactie verwacht voor de lange en vermoeiende Zuma-dag.
(voor de geïnteresseerden: een samenvatting van de rechtzaak van mijn hand op www.afrikanieuws.nl)

Maar een weekendje berglucht ademen for sure cleared my mind. Ik heb weer genoeg energie om er een paar weken tegenaan te gaan!

Volgend weekend gaan we (de amerikanen + ik) cultuur snuiven in bruisend Maputo, de hoofdstad van buurland Mozambique.

Voor nu: Sala kahle: stay well!

(PS: foto’s volgen later vandaag)